Χάρης Πασβαντίδης: το Πράσινο και το Μαύρο…

Στη γενέτειρά του, «τας Σέρρας», χρωστά πολλά ο ποντιακής καταγωγής Χάρης Πασβαντίδης. Η λάμψη κι η υγεία που αποπνέει το πασβαντίδειο πρόσωπο, αλλά και αυτό το σχεδόν αψεγάδιαστα σμιλεμένο κορμί, οφείλουν πολλά στον καθαρό αέρα αυτού του πολιτιστικού λίκνου της βορείου Ελλάδος· αλλά και στο παχύ, πρόβειο σερραίικο γάλα, καθώς και τις χορταστικές ποσότητες ντόπιας γιαούρτης που κατανάλωνε ως παιδί ο λιχούδης Χάρης.


Από τας Σέρρας λοιπόν – το άντρο του Καραμανλισμού με το έντονο ψύχος, τη στενοκεφαλίαση και τα πλήθη αμνοεριφίων – ο πληβείος πόντιος βρέθηκε στας Αθήνας. Και διέπρεψε! Φυσική εξέλιξη, άλλωστε, αφού στην Ελλάδα, την χώρα όπου η αξιοκρατία δουλεύει ρολόι, μια τέτοια αξία δύσκολο να χαθεί... Ο τίμιος αγωνιστής Χάρης, όμως, αν και αποχαιρέτισε ενωρίς την ορεινή πατρίδα του, ποτέ δεν απώλεσε την ταυτότητα του ορεσίβιου. Πολλώ δε μάλλον που, σύμφωνα με πληροφορίες, ουδέποτε έμαθε να κολυμπά, ενώ μια φορά που το επιχείρησε, ένα ζεστό αυγουστιάτικο απομεσήμερο, παρ’ ολίγον να πνιγεί! Από ένα απλοϊκό, λοιπόν, ασήμαντο – και μάλλον κουτό – παιδί της επαρχίας (με άριστη, όμως υγεία, για τους λόγους που αναφέραμε), ο Χάρης έφτασε, μέσα σε ελάχιστα χρόνια και μετά από υποτυπώδεις σπουδές, να τον μάθει όλη (σχεδόν) η Ελλάδα. Δεν είναι και λίγο…


«Πόντιος είμαι, ό,τι θέλω κάνω» έλεγε η αξιοπρόσεκτη ελληνική ταινία-βιντεοκασέτα των ’80s (με Τσάκωνα και Λεζέ)· στο πνεύμα αυτό κινήθηκε και ο πόντιος Χάρης. Έκανε ό,τι θέλησε. Και πέτυχε! Έγινε γνωστός ανά το πανελλήνιο μέσα από την μαχητική δημοσιογραφική του παρουσία από τα μαγαζιά του Γιώργου Κουρή, του επιτήδειου βεσπάκια εκδότη (και... παραγωγού περγαμόντου). «Μα ήταν δημοσιογραφία αυτό το τσίρκο;», θα ρωτούσε κανείς. «Μπορούν να θεωρηθούν ως “μέσα ενημερώσεως” αυτά τα κωλοχανεία του Κουρή;», θα ρωτούσε κάποιος άλλος. Εξαρτάται από το πώς το βλέπει κανείς... Μήπως, άλλωστε, αποτελεί δημοσιογραφία αυτό που κάνουν τα περισσότερα δυσκοίλια, αστοιχείωτα και γεροντοκορίστικα «καθώς πρέπει» Μέσα της χώρας μας;


Ο Χάρης, πάντως, δεν διακόνησε την φλούφλικη/φλώρικη «αντικειμενική» δημοσιογραφία των πολλών. Ήταν ένας πολεμιστής υπέρ των σοσιαλιστικών ιδεωδών και της «εθνικής αντίστασης»! «Και το κάτουρό του είναι πράσινο…», θα σχολιάσει πρώην συνάδελφός του από τις ένδοξες εποχές του «βρώμικου ’89», υπογραμμίζοντας την ιδεολογική συνέπεια του Χάρη. Την δύσκολη, βέβαια, μάχη δεν την έδινε μόνος. Μαζί του, στα χαρακώματα του αγώνα «για δημοκρατία και προκοπή», μια εκλεκτή παρέα φιλότιμων (τριτ)αγωνιστών της δημοσιογραφίας εκείνης της αλησμόνητης εποχής: Γκιώνης, Γαργαλάκος, Βέλλιος, Μουζάκης, Σφαέλος, Γερονικολός, Σπύρος Μεταξάς, Κυριάκος «Σκυλάνθρωπος» Διακογιάννης (συνήθως με κομψό πτι καρώ σακάκι και μέσα από το υποκάμισο ένα εντυπωσιακό, μεταξωτό … φουλάρι!) και άλλα ιερά τέρατα της 4ης εξουσίας (ειδική μνεία στον πράγματι εξαίρετο Μάνο Καρμίρη, προπομπό του μεταμεσονύκτιου talk radio, με την εκπομπή «Από Αμόρσα σε Μονό», η οποία παραμένει μέχρι σήμερα η καλλίτερη εκπομπή στην ιστορία της ιδιωτικής ραδιοφωνίας).


Στο ψυχαγωγικό πρόγραμμα, φιλότιμοι συμπαραστάτες οι Βασίλης Μπουγιουκλάκης (Μια σκελίδα σκόρδο/Κάμερα Αλήθεια), Όμηρος Αθηναίος (Όποιος Προλάβει Πρώτος) και ο τεράστιος Ζήσης Τσιριγκούλης (με τα ταλέντα του), με κορωνίδα του infotainment τον παντοτινό κομπέρ Ευάγγελο Γιαννόπουλο (με το παλαιό ωρολόγιο φορεμένο πάντοτε πάνω από την μανσέτα του υποκαμίσου – σε στυλ Gianni Agnelli…).


Ωραίες, αξέχαστες εποχές· μαχητικές και δημοκρατικές. Ο Χάρης μας ενημέρωνε φιλότιμα με μπούσουλα τις εφημερίδες (κυρίως την Αυριανή), τις οποίες μάλιστα ξεφύλλιζε με τον χαρακτηριστικό του τρόπο, αφού δηλ. πρώτα, για να γυρίζει τις σελίδες, σάλιωνε και το δάκτυλο…


Θέρμη πολλή στην έκφραση – επάλλετο η φωνή, ίδρωνε η μασχάλη… Σοφός λόγος (καστροϊκής μορφής και διάρκειας) σε ραδιόφωνο και τηλεόραση – ένα πραγματικό νέκταρ δημοκρατίας ανέβλυζε καθημερινά από αυτό το υπέροχο ποντιακό στόμα· λόγος που μοσχομύριζε σοσιαλισμό – καλύπτοντας την κατά τα άλλα δυσάρεστη αποφορά στόματος, μασχάλης και ποδιών, χαρακτηριστικό αρωματικό κοκτέιλ του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ατσαλώθηκε ο Χάρης. Το ασυμβίβαστο κοινό του ΠΑΣΟΚ της εποχής, οι «μη προνομιούχοι» με τα λαχανί πουκάμισα, τις σαγιονάρες και το τζατζίκι, είχαν τον Χάρη σαν θεό τους. Ουδόλως ηνωχλούντο από την δυσάρεστη οσμή των πασβαντίδειων παρεμβάσεων, δεδομένου ότι (όπως θα έγραφε και ο Ροΐδης) «είχον αμβλείαν την όσφρησιν»…


 Ο Πασβαντίδης, μετά το πέρας της καριέρας του στην ιδιόρρυθμη «δημοσιογραφία» της πράσινης ντουντούκας, και αφού ασχολήθηκε ένα φεγγάρι και με τον ποδοσφαιρικό παραγοντισμό (!), έκανε καριέρα σταθερά στο δημόσιο, μέσα στα κομματικά ενυδρεία. Κομματικός αργόμισθος, παρατρεχάμενος και σφουγγοκωλάριος υπήρξε ο Χάρης. Δεν το επισημαίνουμε για τον μειώσουμε. Αντιθέτως, θέλουμε να τονίσουμε πόσα έχασε ο ιδιωτικός τομέας από την αφλογιστία του Χάρη και την απορρόφησή του από το αντιπαραγωγικό δημόσιο. Πόσα περισσότερα θα είχε να προσφέρει, μπαίνοντας στον ανταγωνιστικό ιδιωτικό τομέα, ο Πασβαντίδης με τις τόσες ικανότητες...


Η κομματική πολιτική τσίγκλαγε από ενωρίς τον Χάρη. Άλλωστε, και ως δημοσιογράφος πολιτική έκανε, αφού δημοσιογραφία δεν τον έλεγες αυτό το πράγμα… Μέσα από τις τάξεις του ΠΑΣΟΚ (που αλλού;..), ο μαχητικός πόντιος θέλησε να δώσει νέες μάχες για έναν δημοκρατικότερο κόσμο. Μάταια όλα αυτά τα χρόνια διεκδικούσε τον επίζηλο τίτλο του βουλευτή. Το κόμμα του εκ συστήματος απέρριπτε την ένταξη στα ψηφοδέλτια της Β’ Αθηνών (ή «Β’ Αθήνας» στην πασοκική…). Σχεδόν κάθε φορά που ο Χάρης εξεδήλωνε ενδιαφέρον για υποψηφιότητα, έβλεπε από την πράσινη κομματική νομενκλατούρα την κόκκινη κάρτα και τον δρόμο προς τα αποδυτήρια… Μόνη εξαίρεση οι εκλογές του 2004, οπότε και φίλησε κατουρημένες ποδιές για να μπει στο πασοκικό ψηφοδέλτιο, μπήκε αλλά απέτυχε να εκλεγεί. Εξελέγη και νομαρχιακός σύμβουλος (εκλογές Β΄Εθνικής), αλλά ο ρόλος του ήταν καθαρά διακοσμητικός. Έτσι, ο κολοφώνας της πολιτικής του σταδιοδρομίας πρέπει μάλλον να θεωρείται (μέχρι τούδε, βεβαίως) ο διορισμός του στην Προεδρία των… Λαϊκών Αγορών Αθηνών και Πειραιώς! Πόσο ταιριαστή κατάληξη για έναν πιονέρο της δημοσιογραφίας του τελάρου…


Ο – αρκετά σιτεμένος πια – Πασβαντίδης, αφού είδε και αποείδε ότι πράσινο κομματικό χρίσμα δεν βλέπει ούτε με το κιάλι (ακούγονταν, βλέπετε, πολλά στην πασοκική οικογένεια για το παρελθόν του, πέραν του ότι κρίθηκε ως παρωχημένος και γραφικός), αποφάσισε να δοκιμάσει την τύχη του ως ανεξάρτητος υποψήφιος δήμαρχος. Στην ταπεινή (και εύκολη) Αργυρούπολη επέλεξε να εκτεθεί ο Χάρης. Εκεί, λογικά, θα έκανε περίπατο. Αυτό μας έλεγαν διάφοροι παπαγάλοι της «ενημέρωσης». Και αυτό ήθελε ο Χάρης· την πολιτική νομιμοποίηση μέσα από μια άνετη εκλογή, για να ανοίξει τα πανιά του για άλλα, πιο μακρινά, ταξίδια.... Την Κυριακή των εκλογών, ένα ερώτημα βούιζε στο κεφάλι όλων ημών των φίλων της trash-cult δημοσιογραφίας και πολιτικής: Τι θα κάνει ο ρευματούχος Χάρης; Θα εκλεγεί δήμαρχος από την πρώτη Κυριακή; Την απάντηση, όμως, την είχε ήδη δώσει με προφητικό στίχο του, σε ανύποπτο χρόνο και με έναν παράδοξα πρωθύστερο τρόπο, ο μεγάλος μας ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης: «Μια μέρα μου σφύριξε κάποιος στ’ αφτί: “Πέθανε ο Χάρης”. “Σκοτώθηκε”». Όχι· προς Θεού! Ο Χάρης δεν μετέβη εις τας αιωνίους μονάς. Εδώ είναι, μαζί μας, σφύζοντας από υγεία. Σκοτώθηκε, όμως, εκλογικά, αφού τελικά όχι μόνον δεν εξελέγη δήμαρχος, αλλά ούτε στον δεύτερο γύρο δεν κατόρθωσε να εισέλθει. Ο Χάρης απέτυχε. Ηττήθηκε. Πάτωσε...


Ο ατυχής Χάρης δεν έχει καταφανώς αδικηθεί μόνον από το πολιτικό κατεστημένο· έχει υπάρξει και θύμα ευρύτερης δημαγωγικής και ρατσιστικής επίθεσης. Κάποιοι, με κακοήθεια, αντί να του ασκήσουν κριτική επί του δημοσιογραφικού και πολιτικού, ασχολούνται με… την φυσική του εμφάνιση! Του καταλογίζουν… ασχήμια προσώπου (ευτυχώς, όχι και σώματος· εξάλλου, με τέτοιο κορμί-λαμπάδα πώς να ασκηθεί κριτική στον ευθυτενή πόντιο…)! Τέτοιες κακοπροαίρετες και αθεμελίωτες κριτικές θα μας βρίσκουν πάντοτε, με θέρμη, στο πλευρό του αδικουμένου. «Δεν είναι άσχημος δηλ. ο Πασβαντίδης;», θα ρωτήσει κανείς. Σύμφωνοι. Ευειδή δεν τον λες. Αλλά μπορούμε να προσάψουμε σε έναν συνάνθρωπο κάτι για το οποίο δεν ευθύνεται ο ίδιος, αλλά η (τσιγγούνικη) μητέρα Φύση; Πάντως, όσο και αν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι διεκήρυτταν, με έκδηλα αντιδημοκρατικό ελιτισμό, «οία η μορφή, τοιάδε και η ψυχή», η Φύση επιβάλλει, με έναν μυστηριώδη μα δίκαιο τρόπο, την αρμονία. Έτσι, πίσω από το μούτρο του Χάρη, αυτή την ίσως άσχημη μουτσούνα, κρύβεται μια πολύ όμορφη ψυχή…


Ο Χάρης Πασβαντίδης, το trademark του αυριανισμού, απέκτησε, λοιπόν, με τα χρόνια την ταυτότητα ενός διακεκριμένου και πολύπειρου δημοσιογράφου και πολιτικού. Και – να τονιστεί αυτό – πάντα αυτοδημιούργητος, αφού μόνο να προσφέρει ήξερε, σε κόμμα και πατρίδα, ενώ τίποτε και ποτέ δεν του χαρίστηκε. Εκεί, όμως, που θα θέλαμε να σταθούμε, είναι σε μιαν άλλη ιδιότητά του, ήκιστα γνωστή: αυτή του γοητευτικού άνδρα, του γητευτή του θήλεος, του κομψού nobleman, του δανδή – μια ιδιότητα που με σεμνότητα συνηθίζει να κρύβει ο διακριτικός πόντιος...


Όπως δεν είναι ευρύτερα γνωστό, ο Χάρης, δεν κάνει θραύση μόνον στο δημοσιογραφικό και πολιτικό στερέωμα· κάνει θραύση και στις γυναίκες – και μάλιστα σε διακομματικό επίπεδο. Αποδεικνύει ότι το φυσικό κάλλος δεν είναι το μόνο διαβατήριο για να εισέλθεις και να κατσικωθείς σε μια γυναικεία καρδιά· διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο η σύνολη γοητεία. Κι από δαύτην έχει μπόλικη ο Χάρης. Από πού να ξεκινήσει κανείς… Γνώση και ρητορική ικανότητα, πασπαλισμένη με πολύτιμη εμπειρία. Λαμπερό, αγνό και ανυπόκριτο χαμόγελο – ένα χαμόγελο που μόνο ευφυΐα αποπνέει.


Γοητευτικό, αρρενωπό «cleavage» στο σαγόνι – που σε κάποιους θυμίζει και σχισμή κουμπαρά. Αλλά και στιβαρό κορμί, δυνατός σκελετός (είπαμε: καθαρός αέρας, γάλα, γιαούρτη) και περίφημο ανάστημα. Λες και το’ γραφε για τον Χάρη ο ποιητής μας (πολλή ποίηση έπεσε σήμερα, αλλά είναι το θέμα που εμπνέει) Γιάννης Βλαχογιάννης: «–Τ’ ανάστημά σου το τρανό και τις χοντρές κοκκάλες θαυμάζω…»


«Οι άνθρωποι σπάνια προσέχουν τα παλιά σου ρούχα, εάν φοράς ένα μεγάλο χαμόγελο» διασαφηνίζει το υπό Lee Mildon ρηθέν, αλλά δεν είναι αυτή η αιτία του πασβαντίδειου χαμόγελου. Γιατί ο Χάρης δεν έχει πια παλαιά ρούχα για να τα κρύψει, αφού πρόκοψε στη ζωή. Έμαθε, βέβαια, αργά τα κοστούμια και τις γραβάτες – οι σοσιαλιστικές καταβολές του δεν του επέτρεψαν από ενωρίς τέτοιες μπουρζουάδικες παρασπονδίες. Έτσι, μολονότι καταφανώς στερείται εξοικειώσεως με το σπορ της κλασσικής, ανδρικής ενδυμασίας, καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες. Ωστόσο, αν και έχει κάνει βήματα προόδου στον τομέα αυτόν (σε ελληνικά, βέβαια, αισθητικά standards…), ενίοτε παράγει τραγελαφικά αποτελέσματα. Φορεί, πολύ συχνά, λαμέ κοστούμια (ειδικά άνοιξη – καλοκαίρι), δυο νούμερα μεγαλύτερα από το κανονικό, ενώ μεγάλα αγοράζει συχνά δυστυχώς και τα κολάρα των υποκαμίσων του, οπότε ο λαιμός πλέει μέσα στο σοσιαλιστικό κολάρο. Επιπλέον, δείχνει συχνά να προτιμά τον παράδοξο συνδυασμό… μπουφάν και γραβάτας!


Ένα επιπρόσθετο στυλιστικό χαρακτηριστικό του Χάρη είναι αυτά τα λαϊκά υποδήματα της μόδας που προτιμά, τα στενά, μακρουλά με ελαφρύ τετραγωνισμό στο εμπρόσθιο μέρος σκαρπίνια (τα ίδια που συνηθίζει να φορεί, μανιωδώς, και ο άλλος γητευτής της δημοσιογραφίας και της ζωής, ο Μανώλης Κοττάκης).


Τα λαϊκά αυτά «παντοφλέ» υποδήματα (τα άλλως πως γνωστά ως «πεθαμενατζίδικα» ή «κωλομπαράδικα»), τα οποία κάνουν θραύση στα λαϊκά υποδηματοπωλεία Αθηνών και επαρχίας, ενισχύουν την allure λαϊκής κομψότητας, στα πελάγη της οποίας ο Πασβαντίδης πλέει (έστω κι αν, ως βουνίσιος, δεν ξέρει μπάνιο)…


Τέλος, ας μην παραλείψουμε να αναφέρουμε ότι ο συμπαγής και λαοπρόβλητος δημοσιογράφος-πολιτικός (τα εισαγωγικά μπαίνουν κατά βούλησιν…) φθάνει την αισθητική σε ανυπέρβλητα ύψη με την περιποίηση που επιδαψιλεύει στα – κάπως λιπαρά, είν' η αλήθεια – μαλλιά του: εδώ και αρκετά χρόνια δεν αφήνει τρίχα άβαφη (με εξαίρεση τις φαβορίτες), τιμώντας μια έντονη, δυναμική και νεανική "κορακί" απόχρωση. Βαμμένα πράσινα μυαλά, βαμμένα μαύρα τα μαλλιά… Έτσι εξηγείται και ο τίτλος που δώσαμε στο λιτό αυτό αφιέρωμα, παραφράζοντας τον Stendhal (Le Rouge et le Noir). Και αυτός ο συγγραφέας – τολμούμε να πούμε – λειτούργησε πρωθύστερα, αναφερόμενος, με έναν παράδοξο τρόπο, στον Χάρη, δεδομένου ότι το θέμα του έργου του είναι η κοινωνική αναρρίχηση ενός φιλόδοξου πληβείου. Στον ήρωα του Stendhal (Julien Sorel), ρεαλιστικά, μόνον το μαύρο του κλήρου θα μπορούσε να εξασφαλίσει αναρρίχηση· στον Χάρη, αντιστοίχως, μόνο το πράσινο του αυριανικού σοσιαλισμού... 


Υποθέτουμε ότι θα καλοδεχτεί τον συγκεκριμένο τίτλο ο Χάρης, μιας και γνωρίζουμε καλά ότι την διεθνή λογοτεχνική και άλλη γραμματεία την παίζει στα δάχτυλα. Κάποιοι, βέβαια, ισχυρίζονται ότι ο Χάρης μόνον κάτι άλλο ξέρει να παίζει – και μάλιστα από μικρός (την πολιτική). Όπως και να’ χει το πράγμα, όμως, όλα βρίσκουν σιγά-σιγά την εξήγησή τους. Με τέτοιες αρετές, με τόσα επιτεύγματα, με τέτοιο στυλ, να γιατί οι πύλες της αναγνώρισης ήσαν – και παραμένουν – ορθάνοιχτες για τον χαριτόβρυτο Χάρη· ορθάνοιχτες, σαν τις παλάμες του κόσμου, όταν τις στρέφει προς τον ακάματο πόντιο αγωνιστή…

/σχετικά άρθρα/
Σπύρος Χατζάρας: το κρατικοδίαιτο σοσιαλιστικό βάψιμο