Το αποσυρθέν editorial του σύγχρονου Αλέκου Λιδωρίκη
Tα έντυπα της χώρας μας έχουν την γνωστή σου όλους υψηλή ποιότητα – τόσο σε ύφος όσο και σε περιεχόμενο. Και στην τύχη ακόμη να πάρεις στα χέρια σου μια εφημερίδα ή ένα περιοδικό ελληνικής κατασκευής, η ποιότητα, ο κόπος, η γνώση, το μεράκι, η ψυχή (ή η «ψυχούλα» - για να χρησιμοποιήσουμε την αγαπημένη λέξη του Θανάση Λάλα) σε αφήνουν κατάπληκτο. «Ψυχή» των εντύπων, βέβαια, είναι τα editorial. Τους τελευταίους μήνες δύο από δαύτα συζητήθηκαν. Το παράδοξο; Ότι και τα δύο δεν «είδαν το φως της δημοσιότητας» (αγαπημένη έκφραση όλων των δημοσιογράφων αδιακρίτως). Το πρώτο αφορούσε την (οπωσδήποτε βαρύνουσα) γνώμη του Πέτρου Κωστόπουλου για την κατάσταση της ελληνικής τηλεοράσεως. Με κομμένη την ανάσα το αναγνωστικό κοινό περίμενε την άποψη του Πέτρου, στο Down Town, για την κατάπτωση των τηλεοπτικών ηθών (για τα οποία, βέβαια, ο δημοσιογράφος-εκδότης-τηλεπαρουσιαστής κάνει ο ίδιος ό,τι μπορεί προκειμένου να τα σηκώσει από τα τάρταρα). Εις μάτην – το editorial αφαιρέθηκε.
Το δεύτερο αφορούσε μια σπαρακτική εξομολόγηση του εκδότη-δημοσιογράφου Θανάση Λάλα (Αθανάσιου Κυριακόπουλου), στo εξαίρετο free press FAQ (πιθανότατα το καλύτερο περιοδικό στον κόσμο), με αφορμή τα γνωστά «κίτρινα» δημοσιεύματα, σύμφωνα με τα οποία ηρνείτο να πληρώσει διατροφή στην πρώην σύζυγό του Χρύσα Ρώπα και στο παιδί τους, με αποτέλεσμα να τρέφονται μόνο με… φέτα! Ο Θανάσης (ο διάδοχος του Αλέκου Λιδωρίκη, όπως του αρέσει να αυτοαποκαλείται) αφήρεσε το κείμενο-εξομολόγηση, μόλις την τελευταία στιγμή, βάζοντας στην θέση του κάποιους στίχους παρέα με ένα σκίτσο του (από αυτά τα ωραία που σκιτσάρει ο ταλαντούχος Θανάσης).
Καταφέραμε, όμως, και εξασφαλίσαμε το σημαντικό editorial, μια πραγματική «γροθιά στο στομάχι», το οποίο και δημοσιεύουμε άνευ σχολίων ή παρεμβάσεων, διατηρώντας στίξη, σύνταξη και ορθογραφία.
Χρυσούλα Χρόνια Πολλλά και Καλλλή Χρονιά, αν και με στεναχώρησες με λόγια και πράξεις σου τελευταία. Λες στις εφημερίδες και σε κοινούς, καλούς φίλους, ότι δεν σου δίνω χρήματα. Ότι ζεις εσύ και το παιδί, ο Κωνσταντίνος μας, μόνο με φέτα. Παρεξηγήσεις με επίκεντρο το χρήμα ποτέ δεν με άγγιξαν, Χρυσούλα. Εσύ το ξέρεις καλά αυτό. Ποτέ δεν με ένοιαξαν τα χρήματα. Αυτό το ξέρουν όλοι όσοι συνεργάστηκαν μαζί μου. Ποτέ δεν έδωσα σημασία στο χρήμα. Ποτέ! Ως μισθωτός ζήταγα ψίχουλα, ενώ τώρα, ως εργοδότης, πληρώνω καλά. Αλλά έτσι ήταν πάντα ο μπαγάσας ο Θανάσης. Ξέρει μονάχα να δίνει και όχι να παίρνει.
Τι κάναμε λάθος, Χρυσούλα; Γιατί αφήσαμε το χρήμα να δυναστεύει την ψυχούλα μας; Γιατί κυνηγάμε το χρήμα και αφήσαμε πίσω τα ουσιαστικά της ζωής; Χάσαμε την ψυχή μας, Χρυσούλα, με το κυνήγι πραγμάτων χωρίς ουσία. Μάταιο πράγμα είναι το χρήμα. Δεν έχει καμιά αξία. Αυτό μου είπε ο Σεπούλβεδα σε μια συνέντευξη που του είχα πάρει. Αυτό με έμαθε τόσα χρόνια και η ζωή. Πού είναι η αγάπη, η αλληλεγγύη, η συντροφικότητα; Πώς τα κάναμε έτσι, Χρυσούλα, και δεν μπορούμε να απολαύσουμε τα απλά πράγματα της ζωής που είναι και τα σημαντικότερα; Ένα ποτήρι δροσερό νερό, το άγγιγμα ενός χεριού, μια βόλτα το ηλιοβασίλεμα, μια ζεστή αγκαλιά; Απλά, καθημερινά πράγματα που τα κάναμε όμως τόσο δύσκολα, τόσο πολύπλοκα.
Το χρήμα, Χρυσούλα, δεν αγοράζει την ευτυχία. Μου το έχει πει και ο Σαραμάνγκου, σε μια συνέντευξη που μου είχε δώσει. Το χρήμα χωρίζει, δεν ενώνει. Το χρήμα, σκληραίνει, δεν μαλακώνει. Το χρήμα, αυτό το βρώμικο πράγμα, βάζει συρματοπλέγματα στους εαυτούς μας και δεν μας αφήνει να επικοινωνήσουμε με τον διπλανό μας. Κλειστές ζωές, μονόχνοτες, εγωιστικές, με θεό το χρήμα ζούμε, Χρυσούλα. Έτυχε να δω ανθρώπους με χρήμα, Χρυσούλα, και ξέρω πόσο κακό μπορεί να κάνει. Πώς μπορεί να χαλάσει ανθρώπους, να σκληρύνει καρδιές, να βρωμίσει ψυχές. Να μας αλλοτριώσει. Να μας απομονώσει. Να μας κάνει θεριά ανήμερα που κοιτάζουν μόνο το συμφέρον τους. Εαυτούληδες.
Στο κυνήγι του χρήματος έχουμε μπει, Χρυσούλα, αντί να κοιτάξουμε πώς να σώσουμε την ψυχή μας. Τα απλά πράγματα έχουν αξία στη ζωή, Χρυσούλα. Τι χαρά δοκίμασα όταν πήρα παραμάσχαλα την μπομπίνα με την πρώτη μου ραδιοφωνική εκπομπή, το «Δραπετεύοντας», για να την πάω στη Λιοσίων στον 9,84 και έμεινα ξάγρυπνος 24 ώρες μέχρι να μεταδοθεί… Με πόση χαρά γέμισε η ψυχούλα μου όταν μπήκα αλλαγή σε εκείνο το ματς του Παναθηναϊκού αντικαθιστώντας τον Μίμη Δομάζο (κι ας το αμφισβητούν κάποιοι)... Πόση ευτυχία ένιωσα όταν τραγούδησα στον Άγιο Κωνσταντίνο με τον Στέλιο Καζαντζίδη «μοσχοβολούν οι γειτονιές βασιλικό κι ασβέστη»... Με τι ευτυχία γεμίζω την ψυχή μου πίνοντας ένα ποτήρι κρασί, με λίγο φαγητό και τραγούδι, παρέα με τον Λάμπη και τους άλλους φίλους στις «συναντήσεις της Δευτέρας»… Μπορεί να προσφέρει το χρήμα τέτοιες ευτυχισμένες στιγμές; Το χρήμα κάνει κακό, Χρυσούλα. Γι’ αυτό και δεν δίνω χρήματα σε σένα και το παιδί. Για να σας προστατέψω από την βρωμιά του. Για να μην χαλάσετε, Χρυσούλα.
Το έμαθα από πρώτο χέρι, Χρυσούλα: το χρήμα δεν αγοράζει την ευτυχία. Αυτό ακριβώς μου είχε πει και ο Γούντυ Άλλεν σε μια συνέντευξη που του είχα πάρει. Το χρήμα κάνει τους ανθρώπους θεριά ανήμερα, τίγρεις στη ζούγκλα της καθημερινότητας, φιλόδοξα τέρατα που πατάνε επί πτωμάτων και τρώνε τις σάρκες τους. Τότε που ήμουν στο «μαγαζί» (σ.σ. εννοεί τον ΔΟΛ) πήγα να χάσω το μυαλό μου και την ψυχή μου, Χρυσούλα. Το χρήμα και η εξουσία πήγε να με τρελάνει, εμένα που – όλοι το ξέρουν – ποτέ δεν αγάπησα ούτε χρήμα ούτε εξουσία. Αν δεν με στήριζαν κάποιοι δικοί μου άνθρωποι, θα είχα χαθεί οριστικά. Τώρα όμως βρήκα την ισορροπία μου, Χρυσούλα. Δίπλα στην Άννα. Με την Άννα δεν βρήκαμε την ευτυχία μέσα από το χρήμα. Μόνο μέσα από την αγάπη. Η αγάπη είναι που νικά όλες τις δυσκολίες. Τί να το κάνουμε το χρήμα, Χρυσούλα;.. Να αγοράζουμε σπίτια και αυτοκίνητα; Nα νοικιάζουμε κότερα; Να αποχτήσουμε όλα αυτά τα μάταια πράγματα και να χάσουμε την ψυχή μας;
Σε αγάπησα, Χρυσούλα. Ούτε την Τζένη, ούτε την Πασχαλία, ούτε την Κιάρα, ούτε καμιά μα καμιά δεν έβαλα ποτέ δίπλα σου. Εσένα διάλεξα να γίνεις μητέρα του Κωνσταντίνου μας, Χρυσούλα. Το δικό σου χέρι έπιανα και μετά τα δυο μας χέρια μαζί άγγιζαν τ’ αστέρια. Κάναμε το όνειρο πραγματικότητα. Κάναμε το αδύνατο μπορετό. Κάναμε εφικτό το ανείπωτο. Όλα όμως κάποτε τελειώνουν, Χρυσούλα.
Πήραμε τη ζωή μας λάθος, Χρυσούλα. Κυνήγι ατέλειωτο για το χρήμα. Πίστεψέ με. Το χρήμα δεν έχει καμιά αξία. H σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα, που λέει και η φίλη μου η Λίνα. Γιατί χωρίς χρήμα ζεις (το ξέρεις εσύ καλά αυτό, Χρυσούλα). Χωρίς ψυχή όμως; Που πάμε, Χρυσούλα; Πού πάμε; Αναρωτήθηκα κι εγώ. Θα κυνηγάμε όλη μέρα το χρήμα ρε μπαγάσα; Δεν θα υπάρχει χρόνος για μια βόλτα, για ένα βιβλίο, για ένα τραγούδι; Πώς καταντήσαμε έτσι, Χρυσούλα; Πώς κάναμε το χρήμα θεό μας; Όλα στον βωμό του χρήματος; Μάθε το καλά, Χρυσούλα. Το χρήμα δεν φέρνει την ευτυχία!
Το χρήμα καταστρέφει, Χρυσούλα. Μάταιο πράγμα το κυνήγι του. Μου το εξομολογήθηκε ο Σοφοκλής, σε κείνη τη συνέντευξη (που κάποιοι αμφισβήτησαν): «Το χρήμα γκρεμίζει πολιτείες, ανθρώπους ξεσπιτώνει, πλανεύει συνειδήσεις και τις σπρώχνει στο κακό». Και ο Σαίξπηρ τα ίδια πάνω-κάτω δεν μου είχε εκμυστηρευθεί στην αποκλειστική εκείνη συνέντευξη πριν από κάμποσα χρόνια; «Να ξέρετε κύριε Λάλα… Μια κοινή πόρνη της ανθρωπότητας είναι το χρήμα». Κι εκείνο το βροχερό απόγευμα στο Λονδίνο, που είχαμε συναντηθεί για την συνέντευξη, ο Μαρξ μού είχε πει (κάποιοι αμφισβήτησαν κι αυτή μου τη συνέντευξη): «Θανάση, οι πολύ ενδιαφέρουσες ερωτήσεις σου με οδήγησαν σε τούτο το συμπέρασμα: μαστροπός ανθρώπων και εθνών είναι το χρήμα!».
Το χρήμα φέρνει στενοχώρια, Χρυσούλα. Κι εγώ ξέρεις ότι πάχυνα – μου το’ παν οι γιατροί – όχι από το χρήμα, αλλά από την στενοχώρια. Που δεν έγινα ποδοσφαιριστής. Καλύτερα χωρίς χρήματα. Να μην παχύνετε, Χρυσούλα. Αν και ο Κωνσταντίνος είναι παχύς, πήρε από μένα. Ίσως γιατί το χρήμα που του έδινα παλιά να τον στεναχώρησε και να τον πάχυνε. (Δεν ξέρω βέβαια μήπως φταίει και η φέτα που του δίνεις. Είναι λιπαρή) Το κυνήγησαν πολλοί το χρήμα, Χρυσούλα. Καταστράφηκαν όλοι. Να μην καταστραφείτε κι εσείς. Εσύ και το παιδί. Τι να τα κάνεις τα χρήματα, Χρυσούλα…Το χρήμα δεν έσωσε ποτέ κανέναν. Μόνο η Τέχνη, η Ποίηση θα σώσει τον κόσμο. Μόνο με την Tέχνη και την Αγάπη, Χρυσούλα, θα ξαναβρούμε την ψυχούλα μας.
Θανάσης Λάλας
