Tinto Brass: το βάψιμο ενός γλυκύτατου πορνογράφου

 

«Αίνιγμα το γυναικείο κορμί», θα αποφανθεί ο Ηλίας Πετρόπουλος στο βιβλίο του «Ελύτης, Μόραλης, Τσαρούχης». Ένα αίνιγμα που επιχείρησε να λύσει, δημιουργώντας σπουδαίες πορνογραφικές κινηματογραφικές εικόνες, ένας συμπαθέστατος μπουλούκος σκηνοθέτης, ο μεγάλος Tinto Brass.


Ο εξ Ιταλίας ορμώμενος σκηνοθέτης ήταν – και, εν πολλοίς, παραμένει – ένας μεγάλος παρεξηγημένος. Το έργο του, ευαίσθητο και ζωντανό, απλό και σύνθετο ταυτοχρόνως, παρεξηγήθηκε από τους περισσότερους· στην αρχή, με τις πρώτες του «καλλιτεχνικές» ταινίες, από το μεγάλο κοινό· εν συνεχεία, με την κατάκτηση της μαζικής αποδοχής, από τους «εστέτ διανοουμένους» - τους αρχικούς του groupies…


Ενστάλαξε πόνο πολύ τούτη η εξέλιξη στην ευαίσθητη καρδιά του ερωτύλου εικονοπλάστη. Και τι μ’αυτό; Εκείνος συνέχιζε να βαδίζει τον δρόμο τον καλό, τον δρόμο τον πορνογραφικό. Ο Tinto Brass αγάπησε παράφορα το θήλυ – ειδικότερα το γυναικείο κορμί. Και το τίμησε όσο λίγοι σε αυτόν τον πλανήτη. Ελάτρεψε, θα λέγαμε, με έναν τρόπο «ιπποτικό» το ασθενές φύλο. Η «μορφή» - η έλξη που ασκείται από την ιδιαιτερότητα της μορφής, για να μπούμε στο κλίμα του Πλατωνικού Φαίδρου – απησχόλησε έντονα τον ερωτομανή εικονοκλάστη του σινεμά. Από πολύ νέος, λοιπόν κατέστησε τη Γυναίκα επίκεντρο της προσοχής του.


Ποια γυναίκα όμως; Ο μεγάλος ιταλός πορνογράφος των εικόνων ουδέποτε ενδιαφέρθηκε για τη σύγχρονη γυναίκα της μόδας – τη «χειραφετημένη» γυναίκα της καριέρας, των γραφείων και των ωραρίων. Ούτε στιγμή δεν δελεάστηκε από την άνυδρη και μαραμένη γυναίκα του political correctness και των gender studies. Ανεζήτησε και λάτρεψε τη Γυναίκα στην αγνή, αυθεντική, προ-πτωτική μορφή της· τη γυναίκα που αναζητούσε παθιασμένα, αλλά και προσέφερε απλόχερα, τον σωματικό έρωτα και την απόλαυση· τη γυναίκα γυμνή, δοτική, θελκτική· τη γήινη γυναίκα· τη γυναίκα που γεύεται χωρίς τύψεις τη χαρά του έρωτα – ενός έρωτα σωματικού και αυθεντικού, χωρίς τις συνήθεις συναισθηματικές φιοριτούρες που αποτελούν τα παραφερνάλια της ηθικολογίας. Αυτή είναι η Γυναίκα με το Γάμα (γάμα!..) κεφαλαίο για τον μεγάλο πορνογραφικό σκηνοθέτη – και τη δείχνει στις ταινίες του χωρίς περιττούς δισταγμούς και κομπιάσματα.


Ο Tinto Brass ουδέποτε υπήρξε απλοϊκός, όπως θέλουν να τον παρουσιάσουν διάφορες υστερικές, νευρασθενικές φεμινίστριες (πληροφορίες φέρουν την άλλοτε ηγετική μορφή του καθ’ ημάς φεμινισμού-σουφραζετισμού και της σοσιαλιστικής ΕΓΕΣ, Καλλιόπη Μπουρδάρα, διακοσίων περίπου κιλών στο βάρος, να επιθυμούσε να παραδώσει στην πυρά, σε δημόσια τελετή, τα αρνητικά των ανεβαστικών ταινιών του Brass. Οι ταινίες αυτές, όμως, δεν ήταν σουτιέν για να καούν…).


Αντιθέτως, οι ταινίες του, εξόν του πορνογραφικού στοιχείου, είχαν και βάθος πολύ. Όχι μόνον πορνογραφικός ερωτισμός, αλλά και ζήλια, πόθος, διεκδίκηση, αποτυχία, τρέλα αποτελούν τα συστατικά του Brassικού κόσμου – τα στοιχεία της πραγματικής ζωής εν τέλει, τα οποία προσέγγιζε με κατανόηση και μπόλικο χιούμορ ο ταλαντούχος και οξυνούστατος καλλιτέχνης. Επιπλέον, κατενόησε την ψυχανάλυση «λίαν δυνατά», όσο ολίγοι (και πάντως πολύ περισσότερο από κάποιους «πουρίστες» γραφικούς γαλλοτραφείς, όπως λ.χ. ο δικός μας, ο «λακανικός» Δημήτρις Βεργέτις – ναι, δεν είναι λάθος, το Δημήτρις με ιώτα, όπως το γράφει ο ίδιος ο ψυχαναλυτής Δημήτρις…). Εξ ου και οι άφθονοι «ελεύθεροι συνειρμοί» που χρησιμοποίησε αφειδώς στις ταινίες του ο πρωτοποριακός σκηνοθέτης του έρωτα.


Τα αριστουργήματα του πρωτομάστορα του ερωτισμού Tinto Brass (εκ των οποίων το πιο γνωστό υπήρξε ο «Καλιγούλας», που όμως, λόγω αυθαίρετων παρεμβάσεων στο μοντάζ του παραγωγού Bob Guccione, απεκήρυξε εν τέλει ο σκηνοθέτης) δεν θριάμβευσαν μόνο στο εξωτερικό, αλλά και στην ημεδαπή. Την εποχή, δε, που στη χώρα μας ήταν εξαιρετικά δυσχερής, για αντικειμενικούς λόγους, η απόλαυση της πορνογραφίας οίκαδε, οι σινεμάδες Αθήνας και επαρχίας κλατάριζαν από το διψασμένο για ερωτικό θέαμα ελληνικό κοινό. Ο ηθοποιός, μάλιστα, Σ.Μ. μας περιέγραψε πώς, την δεκαετία του ’80, στο REX της Πανεπιστημίου (προτού ο Μαρασούλης το καταστήσει άντρο ελαφρολαϊκών καλλιτεχνικών θεαμάτων), είχε απολαύσει, και με το παραπάνω, την έξοχη ταινία του Tinto Brass, «Το Κλειδί» (και δική μας αγαπημένη ταινία, με την σούπερ ερωτική και χυμώδη Stefania Sandrelli – και όχι «σαμπρέλι», σαν κάποιες φεμινίστριες – στον πρωταγωνιστικό ρόλο). Είχε, δε, δημιουργήσει στον εκλεκτό ηθοποιό μας τέτοια απόλαυση το λαχταριστό οφθαλμόλουτρο εκείνο το απόγευμα, ώστε, μέσω παλινδρομικών κινήσεων και δια της τριβής, ρεύσις παχυρρεύστου γαλακτώδους υγρού κηλίδωσε – ελπίζουμε όχι ανεπανόρθωτα – την πλάτη του μπροστινού καφέ καθίσματος… Πόσο θα απελάμβανε την εικόνα αυτή ο ίδιος ο σκηνοθέτης, που παρήγαγε πραγματική τέχνη με στόχο τις ρεύσεις και τις εκκρίσεις…


Ο ερωτύλος αυτός παππούς της πορνογραφίας, ο ρέκτης των αδένων και των εκκρίσεων, υπήρξε κατά βάσιν ένας λαϊκός καλλιτέχνης (με την ορθή, αυθεντική έννοια του όρου). Δεν επιθύμησε άλλο τι παρά, μέσω της απεικονίσεως και αποθεώσεως του γυναικείου κορμιού και της ερωτοπραξίας, την προσφορά ανυπολόγιστης χαράς και αγαλλίασης στον κοσμάκη, επικεντρώνοντας σε γάμπες, στήθη, αιδοία και οπίσθια, σε γυναίκες γήινες και θελκτικές, σε γυναίκες καλοφτιαγμένες και καλαφατισμένες.


Ο Tinto Brass αγάπησε παράφορα τη γυναίκα – με τον τρόπο τον ενδεδειγμένο, με τον τρόπο τον σωστό. Αλλά, μέσα από τη γυναίκα, αγάπησε τη ζωή στο σύνολό της. Έτσι, ο ερωτικός σκηνοθέτης ερωτοτροπεί, τρώει, πίνει και καπνίζει (πούρα, αλλά όχι με το στυλ των γνωστών τζιτζιφιόγκων του σήμερα) κατά βούληση, εκνευρίζοντας, μέχρι αποπληξίας, τους (και τις) φρουρούς της ηθικής, του φεμινισμού και του υγιεινισμού – των εκπροσώπων του ολοκληρωτισμού της εποχής.


Η «προγαστορική» και λίαν συμπαθής φιγούρα του γλυκυτάτου αυτού παππούλη συμπληρώνεται και από τα βαμμένα μαλλιά. Μπορείς, όμως, να είσαι αυστηρός για το θέμα αυτό απέναντι σε έναν τέτοιο γιγαντιαίο άνθρωπο και καλλιτέχνη, με τέτοια απροσμέτρητη προσφορά σε τέχνη και ζωή – απέναντι σε έναν τόσο σπουδαίο άνθρωπο, που ευθύνεται για την έκκριση τόσων τόνων κολλώδους υπόλευκου υγρού σε ολάκερο τον πλανήτη;