Tony Curtis (1925–2010): ο εφευρέτης του χτενίσματος «duck’s arse» και λάτρης της περούκας

Tο να μιλήσει κανείς για την καταραμένη φτώχεια μέσα στην οποία γεννήθηκε ο – από την Τετάρτη μακαρίτης – Tony Curtis, θα αποτελούσε κάτι το τετριμμένο: πολλοί καλλιτέχνες γεννήθηκαν φτωχοί και ρακένδυτοι. Το να μιλήσει κανείς για την καλλιτεχνική του αξία, θα αποτελούσε κάτι το αμφιλεγόμενο: πολλοί υπηρέτες του θεάματος υπήρξαν ασύγκριτα καλλίτεροι και μάλλον περισσότερο ταλαντούχοι. Η ουσία παραμένει ότι ειδικά στη χώρα μας, αγαπήσαμε τον θανόντα κυρίως λόγω του πρωταγωνιστικού του ρόλου στην περίφημη τηλεοπτική σειρά Persuaders (Οι Αντίζηλοι), στον ρόλο του εξιμπισιονιστή vulgar αμερικανού πετρελαιά Danny Wilde (με το φρικαλέο αμερικάνικο αξάν), σε πλήρη αντίστιξη με τη ραφιναρισμένη παρουσία, το φλέγμα και την κομψότητα του Harrovian και Oxonian εγγλέζου, Λόρδου Brett Sinclair (στον ρόλο ο Roger Moore).


Ωστόσο, ο θάνατος του λάτρη της γυναικείας υπάρξεως (καθώς και των ναρκωτικών και του αλκοόλ) Tony, μας θέτει προ αδυσώπητων ερωτημάτων: Θα μείνει ο ηθοποιός στη μνήμη μας μόνον για την καλλιτεχνική του παρακαταθήκη ή μήπως και για τη συνεισφορά του στα ζητήματα κόμης;


Πράγματι, η προσφορά του Tony στον πολιτισμό μας δεν σχετίζεται αποκλειστικά με την ηθοποιία. Ίσως δεν είναι ευρύτερα γνωστό ότι η επιρροή του στα θέματα της κόμης, υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες του αιώνα που πέρασε. Ένας πραγματικός καινοτόμος ο Tony, έσπασε τα δεσμά του τριχικού κομφορμισμού, ανοίγοντας νέες λεωφόρους στην έκφραση κουρεμάτων και χτενισμάτων. Τη δεκαετία του ’50, το «χτένισμα Tony Curtis» δημιούργησε αίσθηση, ταράζοντας ανεπανόρθωτα τις κοιμισμένες συνειδήσεις με τα τετριμμένα κουρέματα/χτενίσματα.


Το στυλ που λάνσαρε (με την δεύτερη ταινία του «City across the River») με πρωτοφανή επιτυχία ο Tony είναι το περίφημο «duck’s arse». O τίτλος μιλά από μόνος του… Το στυλ αυτό έχει ως εξής: Αφήνουμε, δεξιά και αριστερά, τα πλάγια μαλλιά αρκετά μακριά – τόσο μακριά ώστε, αν τα χτενίσουμε προς τα πίσω, να μπορούν να ενωθούν μεταξύ τους στο μέσον του οπισθίου μέρους της κεφαλής· κατόπιν χτενίζουμε το (αρκετά μακρύ) εμπρόσθιο μέρος της κόμης σε στυλ «κοκοράκι»· και όλα αυτά τα καρυκεύουμε με μια γερή δόση στερεωτικού υλικού – κυρίως τζελ ή brylcreem – που παρέχει όχι μόνο στήριξη, αλλά και γυαλάδα.

 

Το στυλ αυτό ονομάζεται και «pompadour» λόγω του επηρεασμού του από τον τρόπο που εκαλλωπίζετο σε θέματα κόμης η διάσημη μαιτρέσσα Madame de Pompadour.


Η επιρροή αυτού του χτενίσματος υπήρξε τεράστια και συγκλονιστική, μολονότι η συγκεκριμένη κόμμωση γεννήθηκε τυχαία. Ο μεγάλος μας ηθοποιός έχει, σε ανύποπτο χρόνο, δηλώσει ότι το χτένισμα αυτό ανέκυψε λόγω… ανάγκης: η ανέχεια δεν επέτρεπε στον νεαρό Tony να επισκέπτεται τους κουρείς με την συχνότητα που θα επιθυμούσε και που επέβαλλαν τα ήθη της εποχής. Έτσι, προσπαθούσε να τακτοποιηθεί εκ των ενόντων. Αργότερα, όμως, άλλαξε βιολί. Παρ’ ό,τι απέκτησε κάποια χρήματα, δεν επιθυμούσε τα συχνά κουρέματα, ακολουθώντας την αντίληψη του Σαμψών: «Πίστευα ότι αν κόβω συχνά τα μαλλιά μου θα χάσω, σαν τον Σαμψών, την καλλιτεχνική μου ρώμη…», είχε δηλώσει με τόλμη. Η κόμμωση του Tony επηρέασε τον μεγάλο εκπρόσωπο του rock’n’ roll, Elvis Presley, ο οποίος και έσπευσε πάραυτα να την υιοθετήσει.


Επηρέασε, όμως, και αμέτρητους άλλους νέους της εποχής, όπως τον James Dean, ο οποίος πρωταγωνίστησε στο «Rebel without a Cause» (την ταινία-ευαγγέλιο των επαναστατών του γλυκού νερού) λανσάροντας κομμωτικά - και αυτός - το στυλ «Curtis»...


... ενώ, αναμφιβόλως, λάτρης της συγκεκριμένης coiffure υπήρξε και ο μακαρίτης Dirk Bogarde.


Δεν περιορίστηκε, όμως, σε μεμονωμένες περιπτώσεις η επιρροή του χτενίσματος του Tony. Διαμόρφωσε ολόκληρη την κομμωτική στιλιστική του rockabilly, ενώ οδήγησε σε στιλιστικές επιρροές τεράστιας εμβέλειας στο «κίνημα» των Greasers.


Επρόκειτο για τους νεολαίους από τα κατώτερα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα που αναζητούσαν στον ήλιο μοίρα, εκφράζοντας παραλλήλως και μια έντονη (ψευδο) επαναστατικότητα. Το μαλλί ήταν τύπου Curtis, αρκετά άλουστο, αλλά οι Greasers προχωρούσαν και σε επιπλέον αισθητικά statements: μεγάλες και φαρδιές φαβορίτες, στενά τζινς, μαύρες μπότες, T-shirts και από πάνω μαύρα δερμάτινα jackets (ή «πέτσινα», όπως τα έλεγαν οι παλαιότεροι στη χώρα μας).

  

Η χτένα (ή «τσατσάρα») υπήρχε μόνιμα στην κωλότσεπη των Greasers και έβγαινε με την πρώτη ευκαιρία να στρώσει το μαλλί, ενώ το τσιγάρο στεκόταν αναμμένο μόνιμα στα χείλη των λαϊκών αυτών παιδιών.


Αναφερόμαστε, φυσικά, στο στυλ που έκανε ίσως ευρύτερα γνωστό στο πλατύ κοινό ο John Travolta με το περίφημο Grease (το film που παιζόταν μέχρι και πριν από μερικά χρόνια, ανελλιπώς, κάθε καλοκαίρι, στους θερινούς σινεμάδες της χώρας μας με τα εκνευριστικά - καθότι χιλιοτραγουδισμένα - γιασεμιά), αλλά και ο pop καλλιτέχνης Morrissey (εκείνος, όμως, αντί για χτένα, στην κωλότσεπη τοποθετούσε λουλούδια...).

Ίσως, πάλι, επηρεασμένος από το συγκεκριμένο στυλ να μπορεί θα θεωρηθεί και ο εναλλακτικός κινηματογραφικός σκηνοθέτης Jim Jarmusch.


Πάντως, η πιο πρόσφατη ισχυρή έκφραση αυτής της pompadour κoμμώσεως μάς χαρίστηκε από τον φινλανδό σκηνοθέτη Aki Kaurismäki, με την θαυμάσια ταινία του Leningrand Cowboys Go America.


Με την πάροδο των ετών, ο Tony άλλαξε τροπάριο. Αναγκαστικά. Το κεφάλι άρχισε να αποχωρίζεται τις τρίχες με ταχύτατους ρυθμούς, μέχρι που έμεινε τελείως γυμνό. Το χτένισμα pompadour ήταν πλέον ανέφικτο. Ο Tony επέλεξε η λύση της περούκας. Περούκες και περουκίνια σε μια τεράστια γκάμα σχεδίων και χρωμάτων στόλιζαν το κεφάλι του μεγάλου ηθοποιού.

Μέχρι που στις 17 Απριλίου του 2008, σε μια επίσκεψή του στα Harrods του γραφικού Al Fayed (με τα λαχουρένια πουκάμισα και τα σταυρωτά σακάκια), ο δημοφιλής ηθοποιός εμφανίστηκε χωρίς περούκα (αν και με καουμπόικο καπέλο, σαν κι αυτά τα τεξανικά που συνήθιζε να φορά στην σαπουνόπερα Dallas ο Larry Hagman).

Κρανίου τόπος... Χρειάστηκε να καβατζώσει τα 83 του χρόνια για να συμβιβαστεί με την απόλυτη φαλάκρα ο Tony. Η ωριμότητα άργησε, αλλά έφτασε. Από κει και πέρα, δεν είχε τίποτε άλλο να περιμένει ο καλλιτέχνης. Aπεβίωσε δύο χρόνια μετά, στο Las Vegas, η αισθητική του οποίου τόσο πολύ ταίριαζε στα γούστα του. Θα ταφεί τη Δευτέρα, στην πατρίδα των καζίνων που τόσο πολύ αγάπησε – χωρίς περούκα. Tony Curtis, αγαπημένε μας Danny Wilde, αιωνία σου η μνήμη…